Sơ lược về hãng đĩa nhạc Motown

Hãng đĩa nhạc Motown được thành lập vào tháng 12/1959, bởi Berry Gordy. Trụ sở của hãng được đặt tại Detroit, Michigan, Hoa Kỳ. Ngoài ra, Motown còn có một tên gọi khác là Tamla Motown. Motown là một nhánh quan trong trọng lịch sử phát triển âm nhạc Mỹ nói riêng và thế giới nói chung.

Motown cũng là công ty thu âm đầu tiên trong lịch sử do một người Mỹ gốc Phi làm chủ và góp phần đưa những người nghệ sỹ da đen đến với thị trường âm nhạc quốc tế. Từ đó, xóa nhòa những ranh giới của tình trạng phân biệt chủng tộc trong thời kỳ này.

Năm 1960, nhạc Motown bước đầu đã đạt được những thành công rực rỡ. Các bài hát do Motown sản xuất tuy vẫn thuộc các dòng nhạc chính như R&B, Hip hop, Soul và Pop nhưng đều mang một nét rất riêng mà không thể lầm lẫn với các dòng nhạc tương tự. Điều này đã dẫn đến một khái niệm mà người ta vẫn quen gọi là : “nhạc Motown” hoặc “chất âm Motown” (từ gốc: Motown Sound)

Logo của hãng đĩa Tamla Motown thời kỳ đầu

http://www.camberleycc.co.uk/calendar/event/tamla-motown-tribute-night-353004

Phong cách âm nhạc

Nhạc Motown chủ trương hướng đến số đông nhưng vẫn giữ được chất ‘da màu’ thuần túy của những người nghệ sỹ gốc Phi. Các nhạc cụ và thiết bị được lựa chọn kỹ càng để tạo ra chất âm mong muốn. Bên cạnh đó, Motown còn sử dụng cấu trúc hợp âm và giai điệu đặc trưng cùng phong cách hát kiểu ‘gọi và đáp’ (từ gốc: call and respond) được kế thừa từ nhạc Gospel.

Kể từ sau một số những thành công ban đầu, đơn đặt hàng khắp nơi tại Mỹ đổ về Detroit, chỉ để được thu âm ở Detroit và tạo ra những bản nhạc mang âm hưởng Motown. Tiếp theo sau đó lại thời đại hoàng kim của Motown tại Mỹ, đánh dấu một kỷ nguyên âm nhạc lẫy lừng trong lịch sử âm nhạc Thế giới.

Nghệ sỹ piano Ray Charles thời còn trẻ trong một buổi thu âm

https://motownsounds.weebly.com/motown-timeline.html

The Funk Brother

Bên cạnh các yếu tố về kỹ năng sản xuất, định hướng thị trường, công nghệ,… một trong những yếu tố góp phần không nhỏ tạo nên tên tuổi của Motown chính là ban nhạc.

Hãng Motown tự xây dựng riêng cho mình một ban nhạc, lấy tên là the Funk Brothers, chuyên làm công tác thu âm cho những bản phối của hãng. Một số thành viên có thể kể đến như keyboardist (Earl Van Dyke, Johnny Griffith, và Joe Hunter), guitarist (Joe Messina,Robert White và Eddie Willis), Percussion (Eddie “bongo” Brown và Jack Ashford), drummer (Benney Benjamin, Uriel Jones, và Richard “Pistol” Allen),  bassist (James Jamerson và Bob Babbitt). Trong đó, tay bass James Jamerson sau này được mệnh danh là bassist huyền thoại của Motown với những câu bassline đặc trưng và định hình một phong cách rất riêng trên bản đồ âm nhạc thế giới.

Tay bass huyền thoại James Jamerson trong một buổi biểu diễn

https://en.wikipedia.org/wiki/James_Jamerson

Phát triển nghệ sỹ

Những ca sỹ da màu với chất giọng đầy nội lực và mỗi người đều mang một màu sắc riêng luôn là nét chủ đạo trong những sáng tác của Motown. Những nghệ sỹ này được hướng dẫn rất kỹ lưỡng về tác phong, trang phục lẫn vũ đạo trong các buổi biểu diễn trực tiếp. Motown cũng đã xác định được rằng đây chính là những nhân tố giúp hãng tiến sâu hơn vào thị trường âm nhạc mà hiện người da trắng đang nắm giữ.

Motor Town Revue là tên của một loạt những chuyến lưu diễn thường niên do Motown tổ chức. Những chuyến lưu diễn đã đem tới cho những nghệ sĩ trẻ cơ hội rèn giữa kĩ năng biểu diễn và xã hội đồng thời có thể học hỏi từ những nghệ sĩ đi trước.

Những nét chính trong lịch sử hình thành và phát triển của Motown

1959

• Berry Gordy Jr. vay mượn từ gia đình để mở hãng đĩa Tamla (tên đầu tiên của Motown)
• Trụ sở chính của Motown đặt tại căn nhà số 2648 đại lộ West Grand, Detroit, Michigan.

1960

• Motowns sản xuất được bài hit đầu tiên: “Money (that’s what I want)” Barrett Strong hát, được viết bởi Berry Gordy Jr.
• The Marvelettes, Marvin Gaye, và Mary Wells kí kết hợp đồng với Motown

1961

• The temptations, Stevie Wonder, The Primettes ký hợp đồng với Motown
• “Please Mr. Postman” trở thành bài hát đầu tiên của Motown lọt vào Top 100 bài hát của bảng xếp hạng Billboard
• Elvis Presley thu âm ca khúc Don’t be cruel.

1962

• Motown rời Detroit để thực hiện chuyến lưu diễn đầu tiên. Các nghệ sĩ đi cùng gồm có: The Miracles, Mary Wells, Stevie Wonder, Marvin Gaye, The Marvelettes

1963

• The Beatles kí hợp đồng với Motown

1964

• Beatles trình diễn tại Mỹ, trong khi Motown biểu diễn ở London
• Cassius Clay và Sonny Liston tái hợp

1965

• Motown thực hiện buổi ra mắt thương hiệu với công chúng tại thị trường London
• “My Girl” – The Temptations đứng thứ nhất trên Top 100 bài hát của Billboard

1966

• Doanh thu của Motown đạt 20 triệu đô la

1967

• Motown xây dựng được 5 hãng thu âm lớn là Tamla, Motown, Gordy, Soul, V.I.P.
• Stevie Wonder thực hiện tour lưu diễn châu Âu
• Diana Ross và The Supremes kí hợp đồng thu âm với Motown

1968

• Motown di chuyển trụ sở chính đến Downtown Detroit
• Bài hát “I heard through the Grapevine” của Marvin Gaye đã đạt vị trí số 1 trên Billboards Top 100 bài hát.
• Motown đạt được 5 trong số 10 ca khúc hàng đầu trong Top 100 bài hát của Billboard
• The Jackson 5 kí hợp đồn với Motown

1970

• The Jackson 5 đạt được 3 cú hit liên tiếp đứng đầu Billboards: “ABC”, “I want you back”, “I’ll be there”

1971

• Michael Jackson xuất hiện trên trang bìa của Rolling Stone.
• Satchel Paige trở thành người gốc Phi đầu tiên được đề cử trong Hall of Fame

Vào thời kỳ sau năm 1971, Motown bắt đầu đánh mất vị thế của mình sau khi Holland-Dozier rời khỏi công ty. Trong thời gian này, Berry Gordy mở rộng thị trường, thành lập Motown Productions – là một chi nhánh chuyên sản xuất những chương trình truyền hình cho các nghệ sỹ của Motown.

Năm 1972, Motown hoàn toàn việc di chuyển trụ sở của mình đến Los Angeles. Tuy nhiên, một số nghệ sỹ quyết định ở lại hoặc rời bỏ công ty với những lí do khác nhau. Mục tiêu tiếp theo của Motown là lấn sân sang lĩnh vực điện ảnh. Hai bộ phim nổi tiếng của Motown vào thời kỳ này là Lady sings the Blues (1972) và Mohogany (1975)

Những năm 90 trở đi, Motown vẫn sản xuất được những bản hit lừng danh nhưng chất nhạc đã được lai hóa dần sang pop chứ không đậm chất ‘da màu’ như thời kỳ đầu. Những tên tuổi của thời kỳ này là Boyz II Men, Brian McKnight,… Cuối cùng, Stevie Wonder là nghệ sỹ duy nhất gắn bó với Motown từ thời hoàng kim cho đến tận thời điểm hiện tại.

Cuối cùng, xin mời các bạn nghe một playlist các bài hát nổi tiếng nhất của Motown Records

Tài liệu tham khảo

1/ Weebly, the  motown  timeline v. a timeline  of american  history, http://motownsounds.weebly.com/motown-timeline.html, [31/10/2017]

2/ Wikipedia Việt Nam: Motown, http://motownsounds.weebly.com/motown-timeline.html, [31/10/2017]