Bạn đã bao giờ xem một màn biểu diễn mà tất cả các nhạc cụ tạo nên một bài hát chỉ từ một người. Khái niệm “all in one” trong âm nhạc đã không còn xa lạ khi ngày nay nhiều nghệ sĩ đã đảm đương nhiều vai trò khác nhau cùng lúc như vừa là ca sĩ, nhạc sĩ, nhà sản xuất, v.v… Nhưng đặc biệt hơn nếu bạn là một nghệ sĩ biết chơi nhiều loại nhạc cụ thì khi trình diễn bạn sẽ chơi loại nhạc cụ nào.
Để giải quyết vấn đề trên đồng thời không làm lãng phí tài đa năng của các nghệ sĩ, những năm trở lại đây kĩ thuật live looping đã được ứng dụng rất nhiều trong trình diễn, có thể dễ bắt gặp nhất là các nghệ sĩ beatbox, hay một số nghệ sĩ indie của cả thế giới và Việt Nam như Ed Sheeran, Tiên Tiên, FKJ, hay nghệ sĩ xinh đẹp Elise Trouw. Hôm nay chúng ta hãy cùng tìm hiểu thêm một kĩ thuật trình diễn khá độc đáo và thú vị này.
1. Kỹ Thuật Live Looping là gì?
Live looping có thể hiểu đơn giản là kỹ thuật ghi âm và phát lại một đoạn âm thanh ngắn trong thời gian thực bằng những phần mềm trên máy tính hay cả những thiết bị phần cứng được gọi là các looper hay các loại máy sampler, các loại pedal đạp. Với vòng lặp này nó tạo ra đoạn âm thanh nền (background) để ta có thể chơi các nhạc cụ hay các âm thanh khác chồng lên cùng một lúc. Kỹ thuật này cũng có thể được sử dụng trên phần mềm máy tính thông qua các thiết bị soundcard interface.
Live looping được xuất hiện và phát triển vào thế kỉ 19, khi mà các thể loại nhạc blue, jazz đang phát triển cùng với những thiết bị nhạc cụ electric được phổ biến hơn. Kỹ thuật này được lần đầu tiên ra mắt trước công chúng trên truyền hình vào năm 1953 do nghệ sĩ Les Paul trình diễn. Từ thời điểm đó các công nghệ điện tử phát triển và cho ra các loại máy móc phục vụ cho kỹ thuật này dần trở nên hoàn thiện hơn, xử lí nhanh hơn. Vào những năm 2000 với sự phổ biến của laptop, nhiều phần mềm làm nhạc bắt đầu đưa vào kỹ thuật này như một loại hiệu ứng khi làm nhạc để tăng độ sáng tạo, giúp các producer âm nhạc có thể phát triển dễ dàng hơn những ý tưởng của bài hát cũng như sáng tạo để ra những bản phối độc đáo hơn.
2. Cách sử dụng live looping
Dù là sử dụng qua phần mềm máy tính hay thiết bị phần cứng thì các thao tác của kỹ thuật live looping là khá tương đồng nhau, chúng đều ghi âm lại những đoạn nhạc được chơi từ các nhạc cụ hay được soạn từ các mẫu sampler có sẵn, sau đó phát đi phát lại tạo thành vòng lặp. Những vòng lặp này thường được tính độ dài trong 4 khuôn nhạc (4 bar) vì đa số âm nhạc hiện đại ngày nay được viết, phối phần nhiều trên nhịp 4/4. Với vòng lặp này ta có thể quyết định ghi đè lên thêm các nhạc cụ khác, hoặc cũng có thể tạo vòng lặp mới với loại âm thanh mới, hoặc với âm thanh của nhạc cụ đã sử dụng trước đó nhưng với kĩ thuật và cách đánh khác để tạo sự khác biệt, cũng giống như để người nghe nhận biết từng phần của một bài nhạc dễ dàng hơn.
Trong beatbox cũng vậy, live looping dùng để ghi âm lại những đoạn âm thanh rồi tạo thành vòng lặp, sau đó beatboxer lại tạo những âm thanh khác ghi chồng lên hoặc tách riêng ra các vòng lặp khác nhưng được phát đồng thời cùng nhau thì các vòng lặp này sẽ hòa âm thanh vào nhau tạo thành một bản phối đầy đủ đa âm từ nhiều âm thanh hay nhiều loại nhạc cụ. Ngày nay các thiết bị live loopinng ngoài các tính năng ghi phát thông thường nó còn được tích hợp thêm các ứng dụng khác như mixer để có thể điều khiển được nhiều track thu vào, hay được tích hợp các hiệu ứng âm thanh khác để tạo cho người sử dụng sự thuận tiện, cũng như phát triển khả năng sáng tạo khi sử dụng. Ta hãy cùng xem qua clip sử dụng live looping của beatboxer Thái Sơn để biết rõ hơn về cách sử dụng kỹ thuật này trong beatbox để tạo một bài nhạc.
3. Những yêu cầu khi sử dụng kĩ thuật Live Looping
Đừng nghĩ rằng chỉ cần chơi vài đoạn nhạc rồi lặp đi lặp lại thì bài nhạc sẽ có âm thanh như các bạn mong muốn đâu nhé. Để chơi live looping các bạn phải nắm vững nhịp, các kiến thức nhạc lý, tổng thể về phối nhạc, kỹ năng chơi nhạc cụ và quan trọng hơn là ý tưởng dàn dựng bố cục bài nhạc trong đầu.
Để nói sâu vào vấn đề này ta có thể hình dung Live Looping là kỹ thuật tạo vòng lập âm thanh để có thể lặp đi lặp lại trong suốt bài nhạc, vì vậy khi ghi âm các vòng lặp việc bạn nắm chắc nhịp có thể hạn chế cho bạn việc trật nhịp khi ghi âm để vòng lặp đi đúng bố cục và tạo âm thanh như mong muốn. Về kỹ năng chơi nhạc cụ, bạn phải chơi tốt thì mới có thể tạo đoạn loop hoàn hảo, thường thì ta phải tập dợt trước thật kĩ trước khi ghi âm đoạn loop để tránh sai sót và không phải thu lại nhiều lần, để trình diễn trực tiếp thì các kĩ năng này càng phải được nâng cao và chính xác hơn rất nhiều. Trong bản phối việc quyết định ghi âm nhạc cụ hoặc âm thanh nào đầu tiên cũng phải được tính toán sẵn, để bố cục bài nhạc được hợp lí và khi phát ra tạo sự hài hòa cho người nghe, vì vậy mà các kiến thức về phối khí rất có ích cho vấn đề này. Chúng ta cùng xem qua đoạn video clip cover bài hát Carry Out của nhà sản xuất nhạc nổi tiếng Timbaland cùng ca sĩ Justin Timberlake được một nghệ sĩ chơi live looping cover lại để hình dung được bố cục sắp xếp thứ tự chơi các đoạn loop như thế nào để màn trình diễn liền mạch và không bị ngắt quãng.
Ngoài ra việc thiết lập các thiết bị Looper với nhau cho phép người chơi mở rộng hơn các kênh, số lượng nhạc cụ, âm thanh trong một bài nhạc, đồng thời có thể xử lí thêm hiệu ứng giúp cho người trình diễn thao tác dễ dàng hơn, đồng thời bài nhạc được tạo ra cũng đa dạng về âm sắc cũng như kĩ thuật cao hơn. Giờ đây việc làm nhạc không còn gò bó trên chiếc máy tính và trong phòng thu nữa, mà thay vào đó nghệ sĩ có thể đi bất cứ đâu cùng với nhạc cụ của mình và các thiết bị Live Looping để có thể làm thành một bản nhạc hoàn chỉnh mà không cần phải thao tác rườm rà cứng nhắc trên chiếc máy tính nữa. Điều này giúp cho cảm hứng sáng tác của các nghệ sĩ được hiện thực hóa dễ dàng hơn, điển hình là nghệ sĩ nổi tiếng Ed Sheeran, anh cũng là một nghệ sĩ ứng dụng live looping để làm nhạc khá thành công.
Với nhu cầu âm nhạc phát triển, và yêu cầu về sáng tạo ngày càng cao bắt buộc các nghệ sĩ phải đa năng hơn, giỏi hơn về nhiều mặt thì việc hỗ trợ để các nghệ sĩ có thể khai thác hết các thế mạnh tiềm năng của bản thân mình là một điều rất quan trọng trong bối cảnh làm nghệ thuật hiện nay, vì vậy mà việc ứng dụng khoa học kỹ thuật cũng như công nghệ tiên tiến vào âm nhạc đang ngày được nhiều người quan tâm, tìm hiểu. Thông qua bài hát này ADAM Muzic hy vọng sẽ chia sẻ cho bạn đọc thêm nhiều thông tin bổ ích và giúp các bạn yêu âm nhạc đang có nhu cầu định hướng trở thành nghệ sĩ có thể tìm thấy những hướng mới hơn để phát triển sự nghiệp âm nhạc của mình. Kết thúc bài viết mời mọi người cùng xem qua màn trình diễn Live Looping của một nữ nghệ sĩ Việt Nam rất tài năng.
