Ở các bài trước chúng ta đã đề cập đến Lỗi thường gặp khi tập Mix voice 1 và Mix voice 2. Ở bài viết này chúng ta tiếp tục khai thác lỗi thường gặp khi tập Mix voice 3
- Khẩu hình là gì?
Khẩu hình là hình dạng của miệng, hàm dưới, hàm trên, độ mở, cách mở,… tóm lại là hình dạng của miệng khi phát âm, khi hát.
Mỗi người sẽ phù hợp một loại khẩu hình riêng. Không có tiêu chuẩn quy định cho các loại giọng riêng biệt nào. Quan trọng là chúng ta bỏ thời gian công sức tập cùng nhau và tìm hiểu điều gì hợp với mình.
Nếu bạn làm một khẩu hình không phù hợp, hoặc hát mà chưa biết khẩu hình nào là thích hợp cho các đoạn cao thấp và phong cách âm nhạc của mình, rất có thể bạn sẽ lúng túng khi trình bày, mất tự tin, gặp khó khăn trong việc cộng hưởng âm thanh, tạo độ vang hiệu quả, phát âm không rõ chữ, tiếng hát mất độ bén, độ tập trung, khó thực hiện những kĩ thuật khó như belting, mix voice. Bởi vậy tìm hiểu khẩu hình cho chính mình rất quan trọng.
- Các loại khẩu hình khác nhau như thế nào?
Thông thường người ta quan sát thấy những loại khẩu hình như sau, có thể còn có những kiểu khác, ở đây mình chỉ đề cập những kiểu thường thấy:
- Mở dọc như ngáp:
Ca sĩ opera đang hát với khẩu hình mở dọc như ngáp.
Nguồn ảnh: wiseGeek
Cách thực hiện khẩu hình này rất đơn giản, bạn hãy thử ngáp một cái và để ý hình dạng miệng của mình.
Kế tiếp, bạn làm lại dạng miệng đó, nhưng đừng hít hơi vào như khi ngáp. Rất dễ hiểu và đơn giản phải không. Sau đó bạn hãy thử vận dụng một câu hát với khẩu hình này.
Ariana Grande với khẩu hình mở dọc như ngáp
Khẩu hình mở dọc như ngáp này được dùng trong cả trường phái cổ điển và hiện đại.
Khi sử dụng khẩu hình này, âm thanh sẽ được tăng độ dày, sức mạnh và âm lượng, cằm được thả lỏng linh hoạt. Yếu điểm của nó là có thể hạn chế các âm đóng chữ, đặc biệt trong tiếng việt, có rất nhiều âm đóng. Thêm vào đó, âm thanh có thể bị tối và nặng.
- Mở ngang như cười:
Khẩu hình mở ngang như cười thường được các ca sĩ hát nhạc nhẹ ưa thích. Bởi vì, nó trợ giúp cho việc thực hiện twang khi hát cao, đồng thời làm âm thanh nhẹ mỏng, sáng và linh hoạt. Tuy nhiên đôi khi sẽ hơi yếu và chói gắt, thiếu độ ấm, độ dày. Giúp tận dụng khoang mũi, cộng hưởng mũi và xoang hàm ở má.
Whitney Houston có khẩu hình hát như cười vậy.
Beyonce hát mở miệng ngang như đang cười
Cách thực hiện khẩu hình này rất dễ, các bạn thử cười lên khi lên cao. Và cảm nhận âm thanh sáng, chói, bị mỏng đi nhưng linh hoạt hơn. Đừng sợ rằng nó sẽ gắt. Hãy làm quen rồi điều chỉnh sau đó.
- Nhếch môi trên như cáu gắt:
Demi Lovato đang belting với khẩu hình nhếch nâng môi trên như đang cáu gắt.
Khẩu hình này giúp dễ dàng kết nối với khoang mũi, nhưng âm thanh không cho ra gắt mỏng và linh hoạt như twang. Đây là nửa chừng giữa twang và khẩu hình dọc.
Để hiện khẩu hình này, bạn hãy tưởng tượng bạn đang tức giận, lúc này môi trên của bạn sẽ nhếch lên, và đồng thời, bạn hãy hạ cằm dưới xuống, tránh gồng cằm dưới. Sau đó hãy thử hát một đoạn.
Lady Gaga đang sử dụng khẩu hình nhếch cong môi trên như tức giận.
- Hạn chế độ mở phía trước (như phát âm chữ u):
Đối với khẩu hình này, bạn sẽ hơi hạn chế đầu ra của miệng, có thể bằng cách kéo hai môi lại gần nhau, và hơi chu môi (có nhiều người gọi là fish mouth hoặc là puker embouchure). Lúc này âm thanh của bạn sẽ ấm và tối hơn, được tăng độ dày. Làn hơi ra ngoài được gom lại, tăng áp lực, âm thanh bạn phát ra tuy âm lượng nhỏ hơn, nhưng lại có độ sắc nét hơn. Thêm vào đó khẩu hình này bắt buộc bạn phải hạ vòm mềm, nên có thể tiếp cận khoang mũi dễ dàng. Khẩu hình này dùng cho cả nốt cao và nốt thấp.
Đây còn là một trong những biện pháp chữa bệnh căng thẳng lạm dụng dây thanh, có thói quen gào thét khi hát và nói, giống như phương pháp hát vào ống hút (các bài tập này gọi là SOVT, các bạn có thể lên mạng tìm đọc thêm).
- Kết hợp nhiều khẩu hình:
Không ai có thể chỉ sử dụng một khẩu hình khi hát, tuy được phân loại để dễ hiểu và luyện tập, nhưng chúng sẽ được lựa chọn sử dụng luân phiên với nhau để người hát đạt được mục đích biểu đạt.
- Nên chọn khẩu hình như thế nào để hát mix voice-passaggio?
Khi thực hiện mix voice, hay passaggio, lúc này giọng chúng ta phải từ từ chuyển đổi từ cơ chế nặng sang cơ chế nhẹ hoặc ngược lại, nhưng màu sắc giọng lại không được thay đổi quá nhiều, đoạn chuyển phải mượt mà và khó nhận ra. Thêm vào đó, giọng hát phải giữ được độ thoát, độ linh hoạt, mà không mất lực, khẩu hình hiệu quả nhưng phải thư giản, không quá gây căng thẳng cho người thực hiện.
Để đảm bảo điều này, học viên nên cùng giáo viên của mình thử nhiều khẩu hình, kết hợp chúng với nhau, và tìm ra cách thích hợp nhất. Sau đó giữ cách này và luyện tập nhiều để tạo cảm giác và thói quen hát mới.
Ca sĩ Mỹ Linh
Có nhiều ca sĩ có khẩu hình riêng biệt của mình. Không thể có chuẩn mực hay quy định nào phân biệt được đúng và sai khi thực hiện khẩu hình của ca sĩ
Không thể áp cách thức của người nay lên người khác
Thông thường khẩu hình phù hợp sẽ đảm bảo áp lực làn hơi đủ cao để tạo độ rõ của tiếng, đồng thời lại không được quá kín, quá tối, làm cho phát âm nghe không rõ chữ. Không mở quá lớn gây căng thẳng cằm, đè ép hộp thanh quản,… Tóm lại một khẩu hình thực sự phù hợp với cá nhân chỉ có cá nhân đó mới có thể tìm ra luyện tập và cảm nhận được. Chúng ta chỉ có thể cùng nhau thử nghiệm và luyện tập, không thể quy định một chuẩn mực nào nhất định. Bài viết này mình tham khảo từ nhiều nguồn và từ kinh nghiệm bản thân.
Bởi vậy, mình không thể đề cập một bài tập nào đó cho phần này, chỉ có thể chỉ ra các loại khẩu hình, để các bạn tham khảo và lựa chọn. Lưu ý, khẩu hình rất quan trọng, có thể thay đổi cả giọng hát và cách hát của bạn luôn, bởi vậy hãy quan tâm và suy nghĩ đến nó. Tốt nhất, hãy trao đổi và luyện tập cùng giảng viên của bạn.
- Tác giả: Nhật Thanh
- Nguồn tổng hợp và kinh nghiệm tập luyện của bản thân.
