Có một công việc hết sức cơ bản mà tất cả chúng ta – những người chơi nhạc cụ bộ dây – buộc phải làm trước khi chơi đàn, đó là lên dây đàn. Tuy nhiên trên thực tế, chỉ có một số ít nhạc sỹ tự rèn luyện được cho mình khả năng “cảm âm tuyệt đối” (nghe và bắt chính xác cao độ của một note bất kỳ). Còn lại, chúng ta đều sử dụng một công cụ hỗ trợ mà chúng ta thường gọi là tuner (máy chỉnh dây).
Có rất nhiều loại tuner được bày bán trên thị trường với những ưu và nhược điểm khác nhau. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức nhằm giúp bạn lựa chọn được một chiếc tuner hợp lý nhất để phục vụ và đảm bảo cho quá trình chơi đàn được tốt hơn.
A. Tuner cơ
Trước khi xuất hiện các loại tuner điện tử thì người ta thường sử dụng tuner cơ học. Quá trình lên dây bằng tuner cơ thường phức tạp hơn tuner điện tử. Tuy vậy, nếu biết cách sử dụng thì tuner cơ lại là một công cụ hết sức hợp lý dành cho những bạn mới chơi và muốn luyện tai. Bên cạnh đó, nhược điểm của việc lên dây bằng tuner cơ là dễ bị những âm thanh của môi trường ngoài ảnh hưởng, làm quá trình lên dây không chính xác.
1. Thanh La (tuning forks)
Đúng như tên gọi của nó – thanh La – là một thanh kim loại có khả năng phát ra âm thanh mang cao độ của một note La mẫu. Người ta căn cứ vào note La này để căn chỉnh một dây trên cây guitar của mình (thường là dây 5 vì dây số 5 là note La). Sau đó, những dây còn lại sẽ được căn chỉnh dựa vào dây số 5 đã được lên trước đó. Tuy nhiên, thanh La thường dễ bị xuống tiếng trong quá trình sử dụng và do đó, nó luôn cần được kiểm tra và thay mới thường xuyên để đảm bảo độ chính xác ở mức cao nhất.
Video hướng dẫn cách sử dụng thanh La [28/11/2017]
2. Ống thổi lên dây (pitch pipes)
Ống lên dây thường đi theo bộ (thường là 6 ống – dành cho guitar). Mỗi ống đại diện cho cao độ của 1 sợi dây. Người ta lần lượt thổi từng ống để nghe được cao độ phát ra và từ đó căn chỉnh từng dây theo các ống tương ứng.
Video hướng dẫn cách sử dụng ống thổi [28/11/2017]
B. Tuner điện tử
1. Tuner kẹp (clip-on or headstock tuners)
Nguyên tắc hoạt động của dòng tuner này là bắt các tần số cao độ của dây đàn thông qua sự rung động của thùng đàn.
Với các ưu điểm như: gọn, nhẻ, rẻ, dễ sử dụng,… thì đây là dòng tuner cực kỳ phổ biến, đặc biệt ở các sân khấu vừa và nhỏ. Còn tại các sân khấu lớn, sự rung động của thùng đàn sẽ bị nhiễu do ảnh hưởng của các âm thanh quá ồn ào từ môi trường ngoài (tiếng monitor với âm lượng lớn, tiếng khán giả,…) và do đó, việc sử dụng tuner kẹp sẽ không đạt đủ hiệu quả như ban đầu nữa.
Một dòng tuner kẹp thông dụng
Source: http://www.ackermanmusic.co.uk/musical-instruments-blog/clip-on-tuners/
2. Pedal tuner
Đây là một loại tuner thường được sử dụng trên các sân khấu lớn, có dạng như một cục pedal guitar mà bạn thường thấy. Dòng tuner này bắt trực tiếp tín hiệu từ đàn thông qua pick-up và dây jack. Do vậy, nó cực kỳ chính xác và bảo đảm không bị nhiễu từ môi trường. Tuy nhiên, giá của dòng tuner này khá cao (so với một chiếc tuner kẹp bạn vẫn thường sử dụng) và guitar của bạn buộc phải có pick-up thì mới sử dụng được.
Một dòng pedal tuner được ưa chuộng tại Việt Nam
Source: http://www.bestguitareffects.com/tag/best-guitar-tuner-pedal/
3. Tuner đa chức năng
Dòng tuner này ngoài chức năng chỉnh dây (đương nhiên rồi) còn được tích hợp thêm chức năng metronome. Đặc biệt, chiếc tuner này có thể bắt tần số rung (như tuner kẹp) hoặc bắt tín hiệu trực tiếp (như pedal tuner). Bên cạnh đó, chức năng Metronome cũng thể hiện được tempo và các tiết tấu căn bản. Đây thực sự là một công cụ hữu ích, đáp ứng hầu hết cho bạn khi sử dụng trong phòng thu hoặc khi sử dụng tại nhà.
Một dòng tuner đa chức năng thông dụng
Source: http://www.cherubtechnology.com/product_detail.php?id=29
4. Tuner tích hợp vào pick-up (built-in preamp tuner)
Một số loại pick-up thạch anh dành cho đàn thùng sau này cũng đã tích hợp chức năng tuner để tiện lợi hơn cho người sử dụng. Dòng tuner này bắt tín hiệu dựa vào sự rung động của thạch anh gắn dưới ngựa đàn và do vậy, cực kỳ chính xác. Tuy nhiên, chắc là bạn cũng đã nhận ra, tuner pick-up chỉ sử dụng được cho guitar thùng vì guitar điện hiện tại không sử dụng pick-up thạch anh.
Dòng pick up Fishman Presys và Tuner tích hợp sẵn trên pickup
https://www.terapeak.com/worth/fishman-presys-blend-301-dual-mode-guitar-preamp-eq-tuner-piezo-mic-beat-board/252463259681/
5. Apps
Nếu bạn đã có một chiếc điện thoại thông minh thì tất cả những gì bạn cần làm tiếp theo là wifi để tải một ‘tuner app’. Không tốn chi phí và tích hợp nhiều chức năng hữu dụng là những ưu điểm không thể bàn cãi của dòng tuner này. Tuy vậy, loại tuner app lại không đạt độ chính xác cao vì nguyên tắc hoạt động của dòng tuner này dựa trên việc bắt tín hiệu âm thanh của đàn thông qua lỗ đàm thoại trên điện thoại, tức là nó rất dễ bị nhiễu do ảnh hưởng của môi trường xung quanh.
Apps tuner được sử dụng trên điện thoại
http://www.androidfreeware.net/download-gstrings-tuner.html
Kết
Trên đây là một số thông tin cơ bản về tuner, mục đích sủ dụng cũng như ưu và nhược của nó. Hi vọng sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích cho bạn, phục vụ cho hành trình đến với âm nhạc của bạn tốt hơn.
Tài liệu tham khảo
1/ website: http://thehub.musiciansfriend.com.com, [24/4/2017], Guitar and Chromatic Tuners: How to Choose, http://thehub.musiciansfriend.com/guitar-buying-guides/guitar-and-chromatic-tuners-how-to-choose, [31/10/2017]
2/ Keith Dean, Choose a guitar tuner, http://www.adultguitarlessons.com/guitar-talk/guitar-gear-talk/choosing-a-guitar-tuner, [31/10/2017].
