Nội dung bài viết
Định nghĩa về giọng sáo (whistle voice)
Giọng sáo (whistle voice) là quãng giọng cao nhất mà con người có thể hát được. Nằm ở âm khu thứ 5 trong quãng giọng của con người sau giọng siêu trầm (vocal fry), giọng ngực (chest voice hay modal voice), giọng giả thanh (falsetto), giọng óc (head voice).
Ở một số tài liệu hướng dẫn, whistle voice còn được mọi người gọi tên là flageolet voice. Cũng có một số tài liệu chia whistle voice và flageolet voice là hai loại giọng khác biệt. Nhưng theo tác giả, do cơ chế hoạt động và tính chất giống nhau về âm sắc (nghe như tiếng chuông hay tiếng của cây sáo flute) nên 2 loại giọng này có thể được xếp chung với nhau.
Giọng sáo (whistle voice) tạo ra như thế nào?
Giọng sáo được tạo ra bằng cơ chế khép mép dây thanh, để dây thanh có một khoảng không đủ hẹp để âm thanh thoát ra ngoài. Bạn cứ tưởng tượng giống như việc khi có gió lớn đang lùa vào và bạn đang khép cửa sổ lại. Bạn càng khép cửa sổ kín lại thì khi gió lùa qua âm thanh sẽ nghe tiếng rít rít. Việc phát ra giọng sáo cũng tương tự như vậy.
Dưới đây là một đoạn âm thanh whistle voice
Cơ chế hoạt động của whistle voice
Whistle có cơ chế tạo ra âm thanh như falsetto và cơ chế khuyếch đại âm thanh như head voice. Tức là nếu đơn thuần ta chỉ cho hơi nhẹ nhàng đi qua mép dây thanh thì đó sẽ là giọng falsetto.
Nhưng nếu chúng ta nén hơi như việc bình thường chúng ta hay làm để lấy hơi ca hát. Rồi bắt đầu tìm vị trí đặt để âm thanh, cho âm thanh hướng ra ngoài theo hướng phía trên đỉnh đầu, ta sẽ được giọng whistle.
Các TIP để luyện tập whistle:
Đây không chỉ là TIP để luyện tập whistle, mà để hát hay, hãy nhớ rằng lúc nào chúng ta cũng cần phải tập luyện cho các cơ tại thanh quản trở nên linh hoạt. Vì khi thanh quản linh hoạt thoải mái thì âm thanh phát ra mới thoải mái và tránh được những lỗi cơ bản như căng thẳng cơ, căng thẳng hàm….
Quay trở lại chủ đề bài viết.
Đây là cách của tác giả luyện tập whistle voice:
Bước 1: Tập luyện với Vocal Fry
Để cho dây thanh quen với việc có làn hơi đi qua mép thanh quản. Vocal fry khi phát ra sẽ có tiếng “lách tách” như khi chúng ta chiên cá vậy. Có âm thanh này là do sự khép mở liên tục của 2 mép dây thanh. Lợi dụng điểm này mà ta có sử dụng vocal fry để luyện tập cho dây thanh bước đầu làm quen với việc đóng mở linh hoạt. Mời bạn xem video hướng dẫn tập luyện vocal fry dưới đây:
Bước 2: Tập ngân nga những giai điệu đơn giản ah oh với falsetto, sau đó sẽ tập hát những câu hát đơn giản trên falsetto.
Bước 3: Sau khi đã tập quen hai bước trên chúng ta sẽ bắt đầu thực hiện việc hướng đẩy âm thanh ra trước .
Bạn có thể xem hướng dẫn tại video dưới đây do mình hướng dẫn thực hiện tại trường âm nhạc Adam Muzic.
Whistle có lợi hay có hại cho giọng hát:
Đây là câu hỏi rất nhiều bạn thắc mắc. Thật ra nếu luyện tập đúng cách và luyện một cách khoa học thì whistle sẽ làm cho giọng bạn trở nên màu sắc hơn, giúp bạn tô điểm thêm cho bài hát của mình trở nên thú vị hơn.
Cùng nghe thử bản live bài Emotion của Mariah Carey với những nốt cao bằng whistle voice cực đã tai.
Thực tế chưa có 1 trường lớp chính quy nào giảng dạy về whistle cả. Ngay cả những ca sĩ như Mariah Carey, Ariana Grade hay ở VN có ca sĩ Thu Minh cũng đều tự luyện tập loại giọng sáo này.
Tuy nhiên, cái gì quá cũng không tốt. Whistle nếu lạm dụng quá nhiều sẽ gây hại cho dây thanh. Vì cơ chế của whistle là tạo ra khe hẹp ở ở mép thanh quản. Điều này có nghĩa là phải cố ý làm cho dây thanh không khép lại hoàn toàn, thêm nữa là việc cho một áp lực hơi thở đi qua khe hẹp này. Lâu ngày sẽ làm cho dây thanh không khép kín lại được nữa. Lâu dần sẽ gây ra các bệnh lý cho thanh quản như tạo hạch thanh quản.
Điều này có thể dễ thấy ở nữ ca sĩ Mariah Carey. Chính vì cô có hạch ở thanh quản nên cô mới có thể tìm kiếm và luyện tập giọng whistle. Nhưng cũng vì cô lạm dụng giọng sáo quá nhiều, cộng thêm việc sinh hoạt ăn uống không lành mạnh nên độ bền trong giọng hát của cô bị mất dần theo tuổi tác.
Tùy vào cấu trúc thanh quản của bạn có phù hợp với loại giọng này hay không, để bạn có sự cân nhắc thử luyện tập nó. Nếu giọng bạn bẩm sinh đã cao và thanh thì tạm thời chúng mình không bàn tới.
Nhưng nếu bản chất giọng của bạn nằm ở quãng âm trầm, thì cấu trúc dây thanh đới (vocal cord/vocal fold) của bạn sẽ dày và ngắn. Đồng nghĩa với việc âm thanh phát ra sẽ ấm và mang âm sắc tối màu. Điều này không đáp ứng được việc luyện tập loại giọng sáo này.
Nói đến đây chắc hẳn có nhiều bạn đọc không hiểu được dây thanh dày và ngắn là như thế nào.
Cùng mình xem video dưới đây nhé
Đây là âm thanh đô rê mi tạo ra từ những chiếc cốc. Bạn có để ý rằng nếu tiết diện trong những chiếc ly càng rộng và dài thì cao độ cũa âm thanh sẽ càng cao (hãy chú ý vào 2 chiếc cốc phát ra nốt Si và Đố ở cuối) . Còn những chiếc ly nào có tiết diện hẹp và ngắn hơn thì sẽ cho ra cao độ thấp hơn (chú ý vào những chiếc ly uống champagne). Cơ chế của thanh quản con người chúng ta khi phát ra âm thanh cũng giống như vậy.
Nên hãy cân nhắc thật kỹ xem giọng của bạn có phù hợp luyện tập giọng sáo (whistle voice) không nhé.
Bài viết mang tính chủ quan của tác giả
Nguồn tham khảo:
https://en.wikipedia.org/wiki/Vocal_range
https://en.wikipedia.org/wiki/Whistle_register
Tác giả bài viết: BiAy.
